1.6 JAMOAT TRANSPORTIDA HARAKATLANISHNING. ODOB QOIDALARINI YAXSHILASH.
Abstrak
Annotatsiya.Ushbu maqolada jamoat tranportida harkatlanishning odob axloq bo’yicha jahon standartlar tahlili keltirilgan. Bundan tashqari Farg’ona va Toshkent jamoat transport yo’nalishlarining taqqosiy solishtiruvi keltirib o’tilgan.
Kalit so’zlar: Transport, avtobus, haydovchi, yo’lovchi, trolleybuslar, tramvaylar, temir yo'l, poyezdlari.
Annotation. This article presents an analysis of world standards on public transport etiquette. In addition, a comparative comparison of Fergana and Tashkent public transport routes is given.
Keywords: Transport, bus, driver, passenger, trolleybuses, trams, railway, trains.
Jamoat tranportlariga shahar avtobuslari, trolleybuslar,tramvaylar yoki temir yo'l va yo'lovchi poyezdlari,tez tranzit metrolar kiradi.
Geografik,tarixiy va iqtisodiy sabablarga ko'ra, xalqaro miqyosda jamoat transportidan foydalanish va ko'lami bo'yicha farqlar mavjud. Qadimgi dunyo mamlakatlari o'zlarining eski va zich shaharlariga xizmat ko'rsatadigan keng va tez-tez tizimlarga ega bo'lishsa-da, yangi dunyoning ko'plab shaharlarida kengroq va kamroq keng qamrovli jamoat transporti mavjud. Xalqaro jamoat transporti assotsiatsiyasi (UITP) jamoat transporti organlari va operatorlari, siyosat qarorlarini qabul qiluvchilar, ilmiy institutlar va jamoat transporti taʼminoti va xizmat koʻrsatish sanoati uchun xalqaro tarmoqdir. Unga dunyoning turli burchaklaridan 92 mamlakatdan 3400nafar aʼzo bor.
O’zi aslida Avtobus atamasi lotincha omnibus – “har yerda ” digan ma’noni bildiradi lekin qish faslida bu bir biriga to’g’ri kelmay qoladi. Shuningdek, Mamlakatimizda qish va fasllarida jamoat transportlariga talab oshadi. Bundan tashqari yetarlicha muammolar ham mavjud.
Shuningdek, Jamoat tranportidan odatda jahon miqyosida yosh va o’rta yoshdagilar ko’roq foydalanishadi.
Jamoat tranportidan foydanlishda aholi yo’lovchilar yoshi
Age of Passengers by Population Group
POPULATION OF URBANIZED AREA/ URBAN PLACE
18 AND UNDER
19-64
65 AND OVER
Under 50,000
21%
61%
18%
50,000-199,999
19%
68%
13%
200,000-500,000
15%
70%
15%
500,000-999,999
9%
77%
14%
1 million and more
10%
84%
6%
NATIONAL AVERAGE
10%
83%
7%
Muammolar:
-Yosh haydovchilarni jamoat tranportida ishlashi (Viloyat miqyosida);
-Haydovchi va yo’lovchilarni jamoat tranportiga nisbatan munosabatini past darajada ekanligi. (Viloyat miqyosida);
-konduktorlar masalasi (Viloyat miqyosida);
Takliflar:
-Ko’pchilik haydovchi yo’lovchilarni sig’im me’yorida olmaydi bunga bevosita moddiy manfaat yetarlicha ro’l o’ynaydi. Avtobusimizga qancha sig’sa shuncha qabilida fikr yuritishadi.Shuningdek, nafasi qisadigan hamda ayollar uchun yetarlicha noqulayliklar tug’diradi. Shu qismga konduktorlar masalasini ham bog’lab olsak bo’ladi. Har birimizni umr yo’ldoshimiz onamiz yoki singlimiz bor ular bilan jamoat transportiga chiqqani ba’zan o’ylanib qolamiz undan ko’ra taksida harakatlanishni afzal ko’ramiz chunki konduktrlarimiz biladi lekin bilib turib shu gavjum joyda yurib pul yig’ishtiradi pul yig’ishtirishiga qarshiligimiz yo’q lekin unga teginib bunga teginib musulmon erkak sifatida g’azabimizni qo’zg’atadi. Shunchaki Toshkent misolida deyarli barcha jamoat transportlarida “ATTO” terminali mavjud shu tizimni barcha viloyat jamoat transporlariga tadbiq etishimiz kerak.
-Mani fikrimcha haydovchilarga qat’iy yosh qo’yishimiz xató bo’ladi, Aql yoshda emas boshda digan naql bor xalqimizda. Haydovchilarni yo’lovchilar bilan muloqot madaniyati hamda ularni transportga bo’lgan munosabati juda past darajada, gigiyenik jihatdan yaxshi e’tibor berishmaydi, odamlarga qo’pol munosabatda bo’lishadi, ish faoliyatida qish mavsumida alkogol mahsulotlarini iste’mol qilishi ham kamdan kam hollarda uchrab turadi. Stress holatida avtobusni boshqarish bularni nazoratga oluvchi hodim qo’yish kerak har bir kerak vokzalga va haydovсhilarni munoabatini yaxshilashga jamoat tranporti Kempinglariga psixolog olish yoki dispetcher- psixolog lavozimini joriy qilish va bu lavozimga psixologiya sohasini bitirirgan kadrlarni olish, U avtobus haydovchisini kunlik holatini nazorat qila oladi. Budan tashqari vatanparvar tashkiloti tomonidan 1 yilda 1 marotaba haydovhilarni muomala madaniyatiga e’tiboq qaratgan holatda ularni madaniyat salohiyatini yaxshilash kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar
- https://uz.wikipedia.org/
- American Public Transportation Association, George F. Dixon, III, Chair Richard A. White, First Vice Chair Paul P. Skoutelas, Secretary-Treasurer Celia G. Kupersmith, Immediate Past Chair
